معماری عامیانه و جایگاه آن در تاریخ معماری ایران

معماری عامیانه و جایگاه آن در تاریخ معماری ایران

كشور بزرگ ایران دارای گنجینه هایی غنی از معماری عامیانه می باشد كه بخش بزرگی از آن تا به حال ناشناخته مانده است هر چند كه از حدود دهه 60 میلادی شناخت معماری عامیانه به عنوان بخشی از فرهنگ معماری معاصر به شكلی منظم آغاز شده و تاكنون مورد توجه گرفته است، اما این مباحث آنگونه كه باید در ایران مطرح نشده است

معماری عامیانه و جایگاه آن در تاریخ معماری ایران

كشور بزرگ ایران دارای گنجینه هایی غنی از معماری عامیانه می باشد كه بخش بزرگی از آن تا به حال ناشناخته مانده است. هر چند كه از حدود دهه 60 میلادی شناخت معماری عامیانه به عنوان بخشی از فرهنگ معماری معاصر به شكلی منظم آغاز شده و تاكنون مورد توجه گرفته است، اما این مباحث آنگونه كه باید در ایران مطرح نشده است.

   یكی از ویژگی های عامیانه، ناشناخته بودن و گمنام بودن آن است، تا جایی كه آنرا در برابر معماری یادمانی قرار میدهد. بانگاهی به منابع نگاشته شده درباره معماری گذشته كشور های مختلف خواهیم دید كه معماری نوع دوم یا یادمانی بیشتر مورد توجه تاریخ نگاران معماری بوده است، هر چند كه در كشورهای غربی در سالهای اخیر درباره معماری عامیانه مشكل تاریخ گذاری بناها بوده در كنار مشكلات دیگر تغییرات و كمبود مدارك و اسناد.

     در این مقاله سعی بر این است كه تا به جایگاه معماری عامیانه ایران در تاریخ معماری ایران، بر اساس منابع موجود اشاره شود و به برخی سئوالات اساسی در دو زمینه ابزار و روش كه باعث می شود معماری عامیانه نتواند جایگاه مناسب خود را در تاریخ معماری ایران بیابد، پرداخته شود. 

   برای اینكه بتوانیم تصویر روشن از جایگاه معماری  عامیانه در تاریخ معماری ایران داشته باشیم در آغاز مقاله مروری بر تاریخچه بحث معماری عامیانه و تعاریف مختلف آن داریم. سپس به تاریخ معماری پرداخته و رابطه این دو با هم مقایسه می كنیم. پس از آن به مشكلات و موانع موجود خواهیم پرداخت.

   حدود قرن است كه معماری به عنوان بخشی از مباحث نظری و جزئی از تحقیقات تجربی معماری مطرح می باشد. پیش از این در سده نوزدهم نیز معماری عامیانه كه كمی جلوتر به تعاریف مختلف آن خواهیم پرداخت، از طرف اشخاصی چون وی.لكحخ لئ.گ . سیدنی نه تحت عنوان نوع معماری بلكه به عنوان بخشی از یك دایره المعارف معماری و كتابی درباره تاریخ تكامل مسكن در انگلستان مورد بحث قرار گرفته بود.  این دو نویسنده در كتابهای خود معماری غیر یادمانی مانند خانه های ساده با نقشه چهار گوش و مدور و یا گونه های مختلف خانه در نقاط مختلف به خصوص كوهستانی فرانسه و مناطق مختلف انگلستان را به بحث گذاشته اند. به هر حال تا پس از جنگ جهانی دوم نمی توان گفت كه معماری عامیانه جایگاه ویژه ای در مباحث معماری داشته است.

  با مروری به نوشته های مختلف درباره معماری عامیانه متوجه می شویم كه نویسندگان مختلف واژه های گوناگونی برای این نوع معماری به كار گرفته اند. معماری بومی، مردمی، ناشناخته و عامیانه برخی از این واژه های می باشند. واژه معماری بومی یكی  از واژه ه ایی است كه در فارس به عنوان معادل انگلیسی آن به كار گرفته می شود.

    هر چند كه این واژه برگردان مناسبی می باشد، اما با مقایسه با تعاریف ارائه شده از «معماری بومی» گویای آن نمی باشد. معماری بومی یا سرزمینی می تواند به هر نوع معماری كه به یك مكان خاص تعلق داشته باشد، گفته شود. این می تواند معماری ساختمانهای ساده روستایی شهری تا ساختمانهای بزرگ و حتی بناهای یادمانی را در بر می گیرد. این موضوع بخصوص در ایران كه چه بناهای كوچك و چه بناهای بزرگ جوابگوی نیازهای محلی و هماهنگ با محیط اطراف بوده، كاملاً صادق است. برای نمونه می توان از معماری مساجد و امازداه آن نیز هر چند كه دارای حیاط مركزی می باشند، اما فضایی تالار مانند نیمه باز در بخش رو به قبله آن پیوند بسیار زیبایی با محیط اطراف دارد.

  اما تعاریف ارائه شده برای این نوع معماری با واژه معماری بومی سازگار نیست. راپاپورت یكی از پیش كسوتان این بحث در دنیا، معماری بومی تعریفی مشخص تر ارائه می دهد. او معماری بومی را معماری می داند كه در برابر معماری رسمی شاخص شناخته شده و یادمانی قرار می گیرد.به عبارت دیگر معماری مظلوم تر، ساده تر، مردمی تر و در مجموع معماری كه جوابگوی نیازهای قشر عام جامعه باشد او همچنین اعتقاد دارد كه معماری یادمانی یا «والا» می تواند ریشه در معماری عامیانه داشته باشد. بحث درباره ویژگیهای مختلف نظری معماری عامیانه در محافل علمی غرب بسیار گسترده  تر است و مراكز و نشریات متعددی به تحقیق و ارائه نوشته های مختلف درباره آن پرداخته است. 

    معماری عامیانه در ایران هیچگاه نتوانسته است یك جایگاه مشخص در مباحث معماری و بخصوص بخشی از مباحث معماری سنتی داشته باشد. تا پیش از اینكه اولین كتاب در دهه 60 خورشیدی به عنوان «معماری بومی» به چاپ برسد معماری عامیانه نه تحت این عنوان بلكه به عنوان بخشی از مطالعات مسكن، تحقیقات مردم شناسی، اجتماعی و جغرافیایی مورد توجه قرار گرفته است. برای نمونه می توان تحقیقات انجام شده درباره كندهای میمند و كندوان اشاره كه در نیمه اول دهه پنجاه خورشیدی ارائه شدند.

  بحث معماری عامیانه با معماری بومی به معنای «سرزمین» آن در اواسط دهه60 خورشیدی از طرف تعدادی از متخصصین معماری به بحث گذاشته می شود. 

نوع فایل: word

سایز:120 KB 

تعداد صفحه: 60

برچسب ها : معماری عامیانه و جایگاه آن در تاریخ معماری ایران , معماری عامیانه و جایگاه آن در تاریخ معماری ایران , معماری عامیانه , تاریخ معماری ایران , معماری ایران , ناشناخته بودن , گمنام بودن , تحقیقات تجربی , معماری بومی , معماری سنتی , تحقیق , جزوه , مقاله , پایان نامه , پروژه , دانلود تحقیق , دانلود جزوه , دانلود مقاله , دانلود پایان نامه , دانلود پروژه